ตั้งแต่วันจันทร์ถึงวันพฤหัสบดี เด็กๆ เรียนวิชาภาษาไทย ภาษาอังกฤษ ภาษาญี่ปุ่น คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ชีววิทยา สังคมวิทยา ทักษะชีวิต ศิลปะ ดนตรี พละศึกษา และวิชาเทคโนโลยี ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของหลักสูตร เรามีพื้นฐานการเรียนที่ออกแบบให้เด็กๆ สามารถอ่านออกเขียนได้ เรียนรู้เรื่องจริยธรรม และได้เรียนวิชาตามความสนใจและการเลือกของพวกเขา
ทุกๆ วันศุกร์ เรามีวันที่เรียกว่า ‘วันเรนโบว์’ ซึ่งพวกเขาจะได้เลือกวิชาที่พวกเขาอยากจะเรียน ได้พัฒนาทักษะ ตามความสนใจและความคิดสร้างสรรค์ของพวกเขา โดยกิจกรรมที่เด็กๆ เลือกทำในวันนี้ มีตั้งแต่ศิลปะ การเต้น การทำอาหาร ดนตรี การละคร กีฬา ไปจนถึงการอ่านหนังสือ เราเชื่อว่า ในการศึกษาระดับประถม เป็นเรื่องสำคัญที่พวกเขาจะได้ค้นหาความชอบ และความถนัดของตนเอง ได้ค้นหาว่าพวกเขามีความสุขที่จะทำอะไร และค้นพบสิ่งที่พวกเขาอยากเรียนรู้ได้ด้วยตัวพวกเขาเอง
ศูนย์การเรียนบ้านสายรุ้ง บรรจุวิชาการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน หรือที่เราเรียกสั้นๆ ว่า ESD: Education for Sustainable Development ซึ่งเป็นหลักสูตรที่เสนอโดยองค์การสหประชาชาติ (United Nations) ครูปัณณพร ซึ่งเป็นผู้จดทะเบียนศูนย์การเรียนบ้านสายรุ้ง เป็นผู้รับผิดชอบวิชานี้ เธอจบการศึกษาระดับปริญญาโทด้านสังคมวิทยา จากมหาวิทยาลัยในอินเดีย เธอยังเคยทำงานเป็นผู้สื่อข่าวให้กับสำนักข่าวเอ็น เอช เค ในปีการศึกษา 2562 เด็กๆ ได้เรียนรู้ถึงเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน ได้ลงมือปฏิบัติจริง ไม่ว่าจะเป็นการทำเก้าอี้จาก eco-bricks การทำบ้านดิน ในปีการศึกษา 2563 นี้ เราตั้งใจจะสำรวจเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนในแง่มุมต่างๆ ให้ลึกซึ้งมากขึ้น เพื่อให้เด็กๆ เข้าใจปัญหาต่างๆ ของสังคมมากยิ่งขึ้น และเป็นส่วนหนึ่งการแก้ปัญหาสังคมต่อไป และเพื่อใช้ชีวิตตามรูปแบบของศูนย์การเรียนบ้านสายรุ้ง
ณ ศูนย์การเรียนบ้านสายรุ้ง เราเริ่มต้นทุกวัน ด้วยเสียงระฆังเวลา ตีห้าครึ่ง หลังจากการนั่งสมาธิ และอธิษฐานทุกเช้า เราจะแยกย้ายกันทำหน้าที่ของตัวเอง ไม่ว่าจะเป็น การทำอาหาร รดน้ำต้น ทำความสะอาดอาคาร จัดการขยะ ให้ข้าวหมา ล้างห้องน้ำ เก็บกวาดห้องน้ำ เราทำงานร่วมกันเป็นทีม และช่วยเหลือกันและกันในการเรียนรู้เพื่อจะพึ่งพาตัวเอง
เราบริโภคอาหารที่ผลิตจากในชุมชน รวมถึงข้าวซึ่งเราปลูกกินเอง เราเริ่มต้นฤดูการทำนาในเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม ก่อนจะเข้าสู่ฤดูกาลเก็บเกี่ยวในช่วงพฤศจิกายน-ธันวาคม การทำนาเป็นงานที่เหนื่อย ใช้ทั้งแรงกายและใจ แต่ก็เป็นโอกาสให้ศูนย์การเรียนได้ทำงานกับชาวบ้านในชุมชน ข้าวที่เราปลูกเองนั้นให้รสชาตที่เหลือเชื่อ การได้ทำนาท่ามกลางธรรมชาติช่วยกล่อมเกลาจิตใจของเด็กๆ ให้มีความอ่อนน้อม สร้างความยืดหยุ่นทั้งทางร่างกายและจิตใจ
กิจกรรมเข้าค่ายในป่า เป็นหนึ่งในกิจกรรมของศูนย์การเรียนบ้านสายรุ้งที่เราจะพากันเข้าไปชีชีวิตในป่า เป็นเวลา 6 คืน ช่วงปลายเดือนมีนาคมของทุกปี เราจะนำข้าวสาร และจำกัดการนำอาหารเข้าไปให้น้อยที่สุด และใช้ชีวิตด้วยการหาเก็บผัก หาของป่า หรือจับปลา พวกเขาจะได้เรียนรู้การสร้างที่พัก ด้วยการใช้ไม้ไผ่ หญ้า และไม้อื่นๆ พวกเขาจะได้เรียนรู้การทำตะกร้าไม้ไผ่ กิจกรรมนันทนาการรอบกองไฟ โดยมีทีมชาวบ้านคอยให้คำแนะนำ ช่วงเวลาในป่าจะเป็นโอกาสให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ทักษะการเอาตัวรอด และแสดงความเคารพต่อธรรมชาติ และการเชื่อมต่อสัญชาตญาณในตัวเอง
ทุกๆ ปลายเดือนธันวาคมของทุกปี เราจะมีกิจกรรมกีฬาสีที่จะจัดขึ้นเป็นระยะเวลา 3 วัน ทั้งผู้ใหญ่ และเด็กๆ กว่า 80 ชีวิต เข้าร่วม โดยนอกจากเด็กของศูนย์การเรียนบ้านสายรุ้ง เรายังได้ชักชวนเด็กในชุมชนที่รักการเล่นกีฬา มาร่วมกิจกรรมด้วย โดยเราแบ่งนักกีฬาออกเป็น 2 ทีม เพื่อแข่งกีฬาต่างๆ ร่วมกัน ตั้งแต่ วิ่งมาราธอน ฟุตบอล ดอดจ์บอล ปิงปอง แบดมินตัน, วิ่งผลัด, วิ่งระยะสั้น, กิจกรรมเชียร์ เป็นต้น ตลอดระเวลาสามวันนี้ ทุกคนจะได้ฝึกความสามัคคี การร่วมแรงร่วมใจ และมิตรภาพระหว่างการแข่งขัน เราตั้งใจจะดำเนินกิจกรรมนี้ไปทุกปี เพื่อเป็นโอกาสให้เด็กๆ ได้พัฒนาสุขภาพ และเติบโตไปอย่างแข็งแรง พร้อมกับสร้างความสัมพันธ์อันดีกับชุมชน
ในเดือนธันวาคม ปี 2560 ศูนย์การเรียนบ้านสายรุ้ง ได้ริเริ่มการทำละครเพลง เรื่อง นักรบสายรุ้ง ซึ่งเป็นละครเพลงที่ศูนย์การเรียนตั้งใจส่งข้อความไปถึงผู้คน เราได้รับความช่วยเหลือจากคุณริโฮ ทานากะ ซึ่งเป็นนักเต้นมืออาชีพจากเมืองโคจิ ประเทศญี่ปุ่น มาช่วยสอนเด็ก และออกแบบท่าเต้น เป็นเวลากว่า 2 เดือน ต้องขอบคุณริโฮที่มาช่วยเหลือศูนย์การเรียนของเรา จนทำให้เราสามารถผลิตละครเพลง โดยมีพู่กะ นักเรียน อายุ 12 ปีของเราเป็นนักแสดงนำ พู่กะมีความสามารถในเรื่องการเต้น และแสดงตั้งแต่เธอยังเด็ก ทำให้เธอได้รับบทนำ ขณะที่นักเต้น และนักแสดงคนอื่นๆ ต่าง เรามีความกระตือรือร้นที่พัฒนากิจกรรมนี้ของเราไปพร้อมกับกิจกรรมอื่น ก่อนหน้าที่เราจะย้ายมาอยู่ ณ ที่ปัจจุบัน เวทีการแสดงของเรา คือ “The Celestial Ark” ซึ่งเป็นบ้านดินที่ออกแบบให้เป็นเหมือนเรือที่กำลังโบยบิน ซึ่งออกแบบโดยคุณคิคุมะ วาตานาเบะ สถาปนิกชาวญี่ปุ่น โดยหลังจากที่เราย้ายออกจากศูนย์การเรียนแห่งเดิม เราได้พบสถานที่ใหม่ๆ ที่วิเศษไม่แพ้กัน ตั้งอยู่ไม่ไกลจากที่ดินใหม่ของศูนย์การเรียนเรา เราหวังว่าทุกคนที่เดินทางมาเยี่ยมพวกเรา จะได้มารับชมละครเพลง นักรบสายรุ้ง ร่วมกัน